Risico dat ‘Passende zorg’ niet past

Bericht geplaatst 24 maart 2023 om 15:44

Passende zorg, het lijkt de laatste tijd over niets anders meer te gaan in de zorg. Maar wat is het? Is het een modeterm waarmee we met woorden proberen dingen te veranderen zonder dat er daadwerkelijk echt iets verandert, of is er meer aan de hand? In dit artikel leggen we het uit.

Passende zorg is meer dan een modeterm. Het begrip staat zelfs in het regeerakkoord van het huidige kabinet, waarin het de norm voor de gehele zorg heeft bestempeld. Het Zorginstituut heeft het begrip verder uitgewerkt in een daadwerkelijk kader. Dat kader is door de minister van VWS op 30 juni 2022 aangeboden aan de Tweede Kamer. Uit de begeleidende brief blijkt dat het kader behulpzaam moet zijn bij het oplossen van de tekorten aan zorgpersoneel en moet bijdragen aan de toekomstige betaalbaarheid van de zorg. Daarnaast moet het kader behulpzaam zijn bij de totstandkoming van IZA en de verdere uitwerking daarvan. Aan ambities geen gebrek, derhalve.

De 4 principes van Passende zorg

Passende zorg komt inderdaad regelmatig voorbij in het IZA als de oplossing voor zo ongeveer alle problemen in de zorg. Dat is best vreemd want de 4 principes van Passende zorg bieden op zichzelf geen enkele concrete oplossing. Het zal van de uitwerking in de praktijk afhangen of die principes daadwerkelijk gaan bijdragen aan een oplossing voor het personeelstekort en de stijgende kosten. Afhankelijk van de keuzes die gemaakt worden, zullen die doelen in meerdere of mindere mate worden behaald.

De volgende 4 principes worden leidend:

• Passende zorg is waarde gedreven;
• Passende zorg komt samen met en gezamenlijk rondom de cliënt tot stand;
• Passende zorg is de juiste zorg op de juiste plek;
• Passende zorg gaat over gezondheid in plaats van over ziekte.

Zo op het eerste gezicht zal niemand tegen deze principes zijn. Klinkt allemaal behoorlijk logisch. Maar deze principes kunnen in de praktijk ook zo worden uitgewerkt dat de personeelstekorten alleen maar oplopen en de kosten de pan uit blijven rijzen. Kortom, deze principes klinken sympathiek maar bereiken op zichzelf niets.

Schuiven het in de schoenen van de zorgverzekeraars

Het venijn zit dus in de staart, namelijk in de manier waarop het in de praktijk wordt toegepast. Daar weten we inmiddels iets meer van, maar veel is ook nog onduidelijk. Tijdens het congres in Utrecht werd door NZa-voorzitter Marjan Kaljouw Passende zorg de enige mogelijke oplossing genoemd. Kort voor het congres gaf Sjaak Wijma, voorzitter van het Zorginstituut in een interview aan dat Passende zorg ook vooral iets is dat via zorgcontractering verder zal worden uitgerold. In de inkoopvoorwaarden voor 2024, die op 1 april 2023 worden gepubliceerd, moet dat al terug te zien zijn. Sterker nog, volgens Wijma gaan de zorgverzekeraars vanaf 2024 alleen nog maar Passende zorg inkopen.

Oftewel, de zorgverzekeraars worden belast met de uitrol van Passende zorg in de praktijk en wel onmiddellijk. Dat is én heel snel én heel vreemd, aangezien zowel Kaljouw als Wijma het erover eens zijn dat voor een succesvolle uitrol in de praktijk de organisatie van de zorg, de bekostiging, de zorgcontractering en het pakketbeheer op de schop moeten. Dat zijn zo ongeveer alle onderdelen van ons zorgstelsel!

Zorgverzekeraars en het gat met de zorgbehoefte van de burger

Die transitie moet nog gaan plaatsvinden. NZa en het Zorginstituut zien voor zichzelf een grote rol bij het uitvoeren daarvan. Dat gaan zij doen door in samenspraak met het veld passende zorgpraktijken identificeren om vervolgens te beoordelen welke aanpassingen aan het stelsel nodig zijn om die zorgpraktijken breed toe te passen.

Vooruitlopend daarop worden de zorgverzekeraars echter al in de positie gebracht dat zij middels de concractering Passende zorg gaan uitrollen. Zorgverzekeraars, waarop de kritiek de afgelopen jaren alleen maar is toegenomen. Kritiek die niet zelden betrekking heeft op het gebrek aan voeling met de praktijk, de behoeften van de patiënt en de mogelijkheden van de zorgaanbieder. Diezelfde zorgaanbieders moeten nu, zonder enig houvast, Passende zorg gaan opnemen in de contracten met zorgaanbieders voor 2024.

Er is een andere ingang nodig

Het risico is daarmee groot dat de verzekeraars alleen maar op de kosten gaan letten, nog minder gaan betalen dan ze al doen en het aan de zorgaanbieders overlaten hoe ze Passende zorg gaan verlenen. Kortom, als er niet snel verdere invulling van het kader komt en de verzekeraars niet gestuurd en/of gedwongen worden in de wijze waarop zij dit gaan invullen, wordt Passende zorg niets meer dan Goedkopere zorg. Daar heeft de cliënt niets aan. Het personeelstekort wordt niet opgelost. De zorg wordt wellicht beter betaalbaar op korte termijn. Op lange termijn echter kunnen we dan alsnog een enorme kostenstijging tegemoet zien. Goedkopere zorg betekent immers gewoon geen of minder zorg of zorg van mindere kwaliteit, en daar is nog nooit een cliënt beter van geworden.