Personeelstekort in de zorg; risico op meer calamiteiten

Op 27 augustus besteedde Trouw uitgebreid aandacht aan de nijpende situatie in de geestelijke gezondheidszorg. Een grote instelling in Zuid-Holland liet zien hoe moeilijk het is om voldoende professionals te vinden. Ze hebben tientallen vacatures voor verpleegkundigen en psychiaters, wachttijden die oplopen en behandelaren die soms honderden patiënten tegelijk onder hun hoede hebben.

Wat daar zichtbaar wordt, speelt in feite in de hele zorg: er zijn simpelweg te weinig mensen om de toenemende zorgvraag aan te kunnen. En ondertussen vallen er nog meer gaten doordat instellingen afscheid nemen van zelfstandig zorgprofessionals.

Een zorgsector onder druk

Het personeelstekort is geen incident in de ggz, maar een breed maatschappelijk probleem. Van wijkverpleging tot gehandicaptenzorg en van ziekenhuizen tot de geestelijke gezondheidszorg; overal staan mensen onder druk.

Het beeld dat uit het Trouw-artikel naar voren komt, laat zich dus ook vertalen naar andere zorgdomeinen. Ook daar hebben ze te maken met vacatures die niet worden vervuld, team die op hun tandvlees lopen, wachttijden en uitgestelde zorg. Maar ook met meer spanning tussen collega’s en toenemende risico’s voor patiënten en cliënten.

Het risico op fouten neemt toe

De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) meldde in 2019 dat bij een op de vijf calamiteiten een tekort aan personeel de belangrijkste oorzaak was. Hoeveel extra fouten daardoor precies (zijn) ontstaan, weten we niet. En dan niet te vergeten dat de krapte op de arbeidsmarkt al langer bestaat…

Zzp’ers zijn deel van de oplossing

In 2023 waren bijna 10.000 professionals in de geestelijke gezondheidszorg actief als zelfstandige (op een totaal van circa 110.000 werkenden). Al eerder waarschuwden beroepsverenigingen dat het wegvallen van deze groep zou leiden tot extra druk en mogelijke sluitingen van afdelingen. Hun inzet maakt het verschil: zij vangen pieken op, zorgen voor flexibiliteit en zorgen voor continuïteit wanneer vaste teams het niet redden.

Domino-effect van ‘zzp-ban’

Wanneer instellingen stoppen met het inzetten van zzp’ers uit angst voor fiscale risico’s, ontstaat er direct een domino-effect: wachtlijsten lopen op, afdelingen sluiten en patiënten worden teruggestuurd naar de huisarts. Dat is schadelijk voor iedereen; voor cliënten, medewerkers en de samenleving.

Behoud álle zorgprofessionals

De discussie zou niet moeten gaan over de vraag of iemand werkt in loondienst of als zelfstandige. Het moet erom gaan dat zoveel mogelijk zorgprofessionals behouden blijven voor de sector. Dat vraagt om:

• een ‘inclusief-personeelsbeleid’ waarin plek is voor zowel vast als flexibel werken;
• fiscale regels die samenwerking mogelijk maken in plaats van dit te ontmoedigen;
• investeren in werkplezier en zeggenschap, zodat professionals langer in de zorg willen en kunnen werken.

Het water staat aan de lippen

De signalen uit de ggz zijn een duidelijke wake-up call. We kunnen ons niet veroorloven dat er nog meer professionals afhaken, ongeacht hun contractvorm. Het behoud van zorgverleners moet daarom topprioriteit zijn; in beleid én praktijk.

SoloPartners blijft die boodschap herhalen: de zorg kan niet zonder zzp’ers. We hebben iedereen nodig om Nederland gezond te houden.