Betutteling zzp-schap in Nederland. Niet in de VS!

Bericht geplaatst 15 maart 2024 om 13:51

Als het erover gaat hoe je omgaat met zzp’ers, heeft Amerika haar zaken beter voor elkaar dan wij in Nederland. Er is daar een duidelijk kader met duidelijke regels. En met voldoende ruimte voor zelfstandig ondernemers om te ondernemen. In dit artikel zetten we de verschillen en overeenkomsten met Nederland op een rij. Onze conclusie kunnen we alvast geven: het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) kan veel leren van Amerika over hoe om te gaan met schijnzelfstandigheid.

Economische afhankelijkheid

In de VS staat het begrip ‘economische afhankelijkheid van de opdrachtgever’ centraal bij de beantwoording van de vraag of iemand wordt gezien als zelfstandig ondernemer of werknemer. Is er sprake van economische afhankelijkheid? Dan is er sprake van een arbeidsovereenkomst. Het is aan de zzp’er zelf om een beroep te doen op dit beginsel. Word je aangemerkt als werknemer dan heeft dat geen gevolgen voor je fiscale positie als zelfstandig ondernemer. De beoordeling is alleen gericht op eventuele arbeidsrechtelijke bescherming.

In Nederland kijken we naar een eventuele ‘gezagsverhouding’. Er liggen plannen  om daar ‘inbedding’ aan toe te voegen. Beide begrippen zijn op meerdere manieren uit te leggen en te interpreteren. Juist dat zorgt voor veel onduidelijkheid over de inzet van zzp’ers. Daar komt nog bij dat politiek Den Haag niet erg ‘enthousiast’ is over het zzp-schap. De regelgeving is hierdoor meestal niet gericht op de bescherming van zzp’ers met een verkapt dienstverband. Het is meer gericht op het uitbannen van zzp’ers in het algemeen.

Onderlinge samenhang bij beoordeling

Of er sprake is van economische onafhankelijkheid wordt in Amerika beoordeeld aan de hand van een zestal factoren. Deze worden in onderlinge samenhang beoordeeld en het ondernemerschap van de zzp’er speelt hierin een grote rol. Er is veel aandacht voor de persoon van de ondernemer en de wijze waarop hij of zij het ondernemerschap uitvoert.

Bij de wet die minister Van Gennip in voorbereiding heeft, is bijna geen oog voor de persoon van de ondernemer; het concentreert zich vooral op de klus die wordt gedaan.

Kortom, waar het ministerie van SZW de vrijheid om te kiezen voor het ondernemerschap verregaand wil inperken, speelt die vrijheid in Amerika een grote rol.

Zes factoren beoordelen zzp-schap VS

In Amerika wordt dus een zestal factoren gehanteerd om te beoordelen of er sprake is van een arbeidsovereenkomst, te weten:

• ondernemersvaardigheden van invloed op winst of verlies;
• investeringen;
• stabiliteit;
• mate van controle;
• integraal onderdeel;
• specialisme.

Ook in Nederland worden deze factoren door rechters gehanteerd. Het wetsvoorstel ‘Aanpak schijnzelfstandigheid’ maakt daar echter een einde aan. Het brengt de beoordeling terug naar de aanwezigheid van een gezagsverhouding en inbedding.

We lichten de zes factoren hieronder verder toe.

1. Ondernemersvaardigheden

Hiermee wordt beoordeeld of ondernemersvaardigheid bijdraagt aan de winst of het verlies. In welke mate kan de ondernemer zijn eigen prijs bepalen? En kan deze door de manier van uitvoering beïnvloeden hoeveel winst (of verlies) er wordt gemaakt? Werk je voor een vast uurtarief en kun je door meer uren te werken meer winst maken? Dat telt niet mee. Dat wordt namelijk gezien als een indicatie voor werken in loondienst.

2. Investeringen

Wie betaalt hulpmiddelen, opleidingskosten et cetera? Is dat de opdrachtgever of de ondernemer? Hoe meer de opdrachtgever betaalt, hoe eerder er sprake is van loondienst.

3. Stabiliteit

Hoe bestendig of stabiel is de opdracht? Is er sprake van een onbepaalde tijdsduur van de opdracht, met vaste uren en een vast aantal uren? Dan is er al snel sprake van een arbeidsovereenkomst. Is de opdracht tijdelijk en ben je als ondernemer vrij in het indelen en verdelen van je uren? Dan is er sprake van ondernemerschap.

4. Mate van controle

In welke mate heb je als ondernemer zelf de regie bij de uitvoering van een opdracht? Dit bepaalt of er sprake is van een arbeidsovereenkomst of niet. Onder ondernemersvrijheid valt ook de bevoegdheid om het geleverde werk achteraf te beoordelen. En om daar gevolgen aan te verbinden, zoals bijvoorbeeld een lagere prijs.
Deze factor lijkt wel wat op ons ‘gezagscriterium’.

5. Integraal onderdeel

Heeft de opdracht betrekking op werk dat tot de kernactiviteiten van de onderneming behoort? Met andere woorden, zou er zonder deze activiteit een hele andere of geen onderneming zijn? Dan is dat een signaal dat je opdracht eigenlijk een arbeidsovereenkomst is;  zonder dat werk kan de onderneming namelijk niet bestaan.
Deze factor vertoont gelijkenis met ons ‘inbeddingsciterium’.

6. Specialisme

Deze factor staat niet op zichzelf en is alleen relevant in combinatie met andere ondernemerseigenschappen. Bied je als zelfstandige specialistisch werk aan en investeer je daarin? Maak je reclame en heb je meerdere opdrachtgevers? Dat is een extra signaal dat je ondernemer bent.

Onvoldoende aanknopingspunten

De bovenstaande factoren moeten samen worden beoordeeld. Dit heeft veel weg van de ‘holistische toetsing’ van de Nederlandse rechter; de toetsing vindt dus plaats op basis van de totale indruk. Dit geeft echter onvoldoende aanknopingspunten om vooraf duidelijk te krijgen of je een zzp’er mag inschakelen of niet.

Hierdoor wordt niet erkend dat die toetsing zowel schijnwerknemers als vakbonden houvast biedt om de belangen van die groep te dienen. Terwijl zzp’ers die tevreden zijn met hun situatie ongehinderd kunnen blijven ondernemen.

Betutteling

De minister van SZW wil voor een grote groep tevreden zelfstandig ondernemers ‘beslissen’ dat zij een probleem zijn of hebben. En dat terwijl die groep dat zelf niet als zodanig ervaart. Daarbij hoort maar één woord: betutteling. Dan hebben de Amerikanen het toch een stuk beter voor elkaar.

Meer informatie

Wil je meer informatie over bijvoorbeeld schijnzelfstandigheid of heb je een andere vraag? Of wil je een keer om tafel om te sparren over jouw zzp-schap of over de inzet van zzp’ers binnen jouw organisatie? Neem contact op met onze klantenservice.