Dit zeggen de cijfers van het CBS echt!

Bericht geplaatst 19 december 2023 om 09:19

Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) heeft de jaarrekeningen over 2022 van de zorginstellingen in Nederland met elkaar vergeleken. Dit deed ze op verzoek van het ministerie van VWS. De resultaten daarvan zijn op 14 december 2023 gepubliceerd. De begeleidende publicatie bevatte nogal wat opvallende uitkomsten…

Een aantal cijfers

Het aantal instellingen in de vier grootste sectoren dat in 2022 verlies leed, is gestegen naar 27%. In 2021 was dit nog 15%. Het CBS noemt twee oorzaken voor deze toename:

• het afbouwen van de coronasteun;
• de stijging van de kosten van personeel dat niet in loondienst (PNIL) is.

De totale personeelskosten in de zorg zijn gestegen met 4 %. De kosten van personeel dat niet in loondienst (PNIL) is, namen toe met 18 %. Als belangrijkste oorzaken voor de stijging noemt het CBS:

• het toegenomen ziekteverzuim;
• het aantal openstaande vacatures dat niet kon worden ingevuld.

PNIL is zondebok

Als je deze cijfers zo bekijkt, ben je geneigd om te denken dat de kosten van PNIL de belangrijkste oorzaak is van de verslechterde financiële resultaten in de zorg. Maar is dat ook zo? Allereerst is van belang om op te merken dat onder PNIL niet alleen de zzp’ers vallen; ook uitzendkrachten en gedetacheerden vallen onder deze groep.

Een artikel in Zorgvisie gaat er ten onrechte van uit dat de 18% stijging volledig wordt veroorzaakt door zzp’ers. En dat klopt dus niet. Hoe groot het aandeel zzp’ers binnen de PNIL-groep is, blijkt namelijk niet uit de cijfers. Het risico bestaat dat PNIL de schuld krijgt van die toegenomen kosten. Zorgvisie draagt daar in het artikel op haar website wel degelijk aan bij. Zo dreigen de zzp’ers en de uitzend- en bemiddelingsbureaus de zwarte piet te krijgen voor de kostenstijging. En dat terwijl zij dit niet veroorzaakt hebben. En bovendien het percentage van 18% op zichzelf niets zegt.

Het gestegen ziekteverzuim, één van de oorzaken van de gestegen kosten van PNIL, is niet de schuld van de zzp’ers. Het ziekteverzuim is waarschijnlijk deels veroorzaakt door corona. Ook de hoge werkdruk, onder meer beïnvloed door het ziekteverzuim en het aantal openstaande vacatures, speelt ongetwijfeld een rol.

Zorginstellingen wachten af

De problemen die instellingen hebben om personeel aan te trekken en te behouden, spelen al veel langer. Niet voor niets worden daarover afspraken gemaakt in het Integraal Zorg Akkoord (IZA) en het programma Toekomstbestendige Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn (TAZ). Wat opvalt is dat zorginstellingen voornamelijk afwachten totdat IZA en TAZ met oplossingen komen. En dat terwijl ze zelf allang aan de slag hadden kunnen zijn. Dat de kosten van het personeel dat niet in loondienst is stijgen, is wat dat betreft niet verrassend.

Toename PNIL gering

Een stijging van 18% betekent op zichzelf niets. Uit de CBS-cijfers blijkt dat een deel van die stijging wordt gecompenseerd door een daling van de kosten van vast personeel. Dat is op zichzelf logisch. Bij onvoldoende vast personeel is er immers meer personeel nodig dat niet in loondienst is. Om een reëel beeld te krijgen, moet je de ‘besparing’ op vast personeel dus wel meenemen.

‘Jammer’ voor de beeldvorming

De kosten van PNIL bedragen 9,05% van de totale personeelskosten; dit is inclusief de toename van 18%. Hieruit kunnen we dus afleiden dat het percentage PNIL in 2021 circa 7,7 % bedroeg. Daarmee is de relativiteit van een toename van 18% wel duidelijk gemaakt. In absolute percentages valt de toename van PNIL immers alleszins mee. Alleen jammer dat in de beeldvorming ‘de 18% stijging van de personeelskosten van PNIL’ de komende tijd de boventoon zal gaan voeren…

Heb je nog vragen? Neem contact op met onze klantenservice. Zij helpen je graag!