Onderzoek naar de ervaringen van zzp’ers in de ouderenzorg

Laatste update 30 maart 2020 om 12:31

Steeds meer professionals in de ouderenzorg ruilen hun vaste dienstverband in voor een leven als zelfstandig ondernemer. Maar hoe ervaren ze die stap eigenlijk? Om daarachter te komen start Amsterdam UMC een onderzoek, in samenwerking met SoloPartners. En jij kunt meedoen!

Saskia Duijs, onderzoeker bij Amsterdam UMC (Universitaire Medische Centra), is één van de kartrekkers van het onderzoek. Ze vertelt dat het onderdeel is van een breder onderzoeksproject naar de gezondheid en het welzijn van zorgmedewerkers in de intramurale ouderenzorg, die ook mantelzorger zijn.

Hoe kwamen jullie op het idee voor dit onderzoek?

“In onze onderzoeksgroep doen we veel participatief onderzoek. Dat betekent dat we degenen over wie het gaat, in dit geval dus zorgprofessionals die ook mantelzorger zijn, actief betrekken in het onderzoek. Ze zijn als het ware ervaringsdeskundige co-onderzoekers. In de eerste fase van het onderzoek hebben de co-onderzoekers hun eigen leven en werk door middel van fotografie in beeld gebracht. Daaruit kwam naar voren dat medewerkers in de zorg de werkdruk als belastend ervaren. Werk in de zorg is altijd al fysiek en mentaal zwaar geweest, maar de druk neemt toe, vinden ze. Ze worstelen om het werk goed te doen én tegelijkertijd hun eigen gezondheid te bewaken. Dat laatste lijkt zelfs de voornaamste reden waarom medewerkers in de zorg uiteindelijk kiezen voor het zelfstandig ondernemerschap. Daar wilden we meer over weten.”

Saskia wil benadrukken dat de behoefte aan nader onderzoek onder zzp’ers vooral leefde onder de betrokken zorgmedewerkers zélf. “Het personeelstekort in de ouderenzorg is op dit moment een ongelofelijk belangrijk issue. De betrokken co-onderzoekers zien zzp’ers in de zorg beslist niet als een bedreiging zoals dat in de media soms wel wordt gesuggereerd. Uiteindelijk vraagt iedereen zich af hoe we het werk in de zorg zo kunnen organiseren dat mensen er graag werken en dat ook in goede gezondheid kunnen blijven doen.”

Waarom focussen jullie in het bijzonder op zorgmedewerkers die ook mantelzorger zijn?

“Ongeveer veertig procent van de medewerkers in de ouderenzorg is ook mantelzorger en dat aantal neemt alleen maar toe. Steeds meer mensen combineren hun betaalde werk in de ouderenzorg dus met onbetaalde zorg thuis. Dat brengt ook specifieke uitdagingen met zich mee. Het gebrek aan regie over je rooster wordt extra lastig als je ook rekening moet houden met de zorgvraag van je partner, moeder of kind thuis. Het lijkt erop dat mensen die al zorgden alleen nog maar méér zijn gaan zorgen. Dat lijkt een onvoorzien effect van de participatiesamenleving die onze regering voor ogen heeft. Ook hierbij vragen we ons af of de keus voor het zelfstandig ondernemerschap een manier is om werk en zorg te combineren.”

Waarom is het onderzoek belangrijk?

“Door de hoge werkdruk en de toegenomen complexiteit van de zorg komt de gezondheid van zorgmedewerkers steeds verder onder druk te staan. We vermoeden zelfs dat de keuze voor zelfstandig ondernemerschap een strategie is om het werk vol te houden. Een soort nooduitgang dus. Het is goed om beter zicht te krijgen op de redenen waarom mensen uitstromen uit vaste banen. Dat geeft uiteindelijk ook meer inzicht op wat we moeten doen om mensen te behouden. Met dit onderzoek willen we bijdragen aan de verbetering van de arbeidsomstandigheden en het welzijn van mensen die zorgen.”

Hoe gaan jullie het aanpakken?

“We nodigen zzp’ers uit om hun verhaal te vertellen. Daarbij zoeken we vooral mensen van 45-67 jaar die niet hoger geschoold zijn dan mbo niveau 3 en als zzp’er werken in de intramurale ouderenzorg. Bij voorkeur ook mensen die hun werk combineren met mantelzorg of vrijwilligerswerk in de zorg. In de periode mei tot december 2019 hopen we minstens dertig zzp’ers persoonlijk te interviewen. Maar mensen die geen tijd of zin hebben in een gesprek om hun ervaringen met ons te delen, kunnen hun ervaringen ook delen via e-mail of een telefoongesprek. Het gaat erom dat we zoveel mogelijk signalen verzamelen.”

Waar gaan die gesprekken over?

“We hebben veel verschillende vragen. Waarom kiezen mensen er bijvoorbeeld voor om zzp’er te worden? Hoe zijn hun ervaringen tot nu toe? Waar lopen ze tegenaan? En hoe combineren ze hun werkzaamheden met hun rol als mantelzorger of vrijwilliger? Zzp’ers die meewerken aan het onderzoek krijgen een VVV-waardebon van 20 euro.”

Wat gaan jullie doen met de onderzoeksresultaten?

“We koppelen de belangrijkste thema’s uit de ervaringsverhalen terug naar zorgorganisaties, brancheorganisaties en beleidsmakers. Samen met die partijen kunnen we vervolgens kijken wat er nodig is om het welzijn van zorgmedewerkers te verbeteren. Zowel professionals in vaste dienst áls zelfstandigen.”

Wat is de rol van SoloPartners?

“In dit onderzoek werken we samen met partners in het veld, zoals het ministerie van OCW en belangenorganisaties als de V&VN. Die helpen ons bij de opzet van de studie en het bepalen van de vervolgstappen. Omdat we het werken in de zorg in dit onderzoek benaderen vanuit het perspectief van zzp’ers, is de kennis van SoloPartners essentieel. Zij weten immers als geen ander wat er speelt onder zelfstandige zorgprofessionals. We zijn dan ook heel blij dat ze zijn aangesloten.”

Meedoen aan het onderzoek?

Je kunt je opgeven bij Saskia Duijs (onderzoeker). Klik hier voor meer informatie.

s.duijs@amsterdamumc.nl
gezond.zorgen@vumc.nl
06 – 46 06 65 11