Rol voor Hoge Raad bij vaststellen schijnzelfstandigheid?

Bericht geplaatst 11 juni 2024 om 08:51

Het lijkt erop dat het Fiscaal Kader Zorg er niet komt. Dit betekent een periode van onduidelijkheid en onvoorspelbaarheid rondom de inzet van zzp’ers. En met handhaving door de Belastingdienst in het verschiet, is dat geen ideale situatie. Het kader voor de handhaving is sinds 2016 immers niet veranderd. En er is destijds niet voor niets besloten om niet te handhaven. Op de vraag ‘waarom het nu wel kan’ heeft niemand een goed antwoord.

De brancheorganisaties die het initiatief hebben genomen voor het Fiscaal Kader zijn boos op en teleurgesteld in de Belastingdienst. Maar mag je wel van de Belastingdienst verlangen dat ze meewerkt aan iets dat strijdig is met huidige wet- en regelgeving?

Gemiste kansen – jammer!

Wellicht hebben de bracheorganisaties terecht aan de Belastingdienst gevraagd om het kader een kans te geven. Met wat aanpassingen aan het kader was dat misschien ook wel gebeurd, wie weet. Maar zij hebben de hakken in het zand gezet en zijn het eigen standpunt blijven herhalen. Erg jammer en een gemiste kans, zoals wij eerder al schreven.

De brancheorganisaties voelen er niets voor om, in plaats van het fiscaal kader, duidelijkheid te krijgen aan de hand van concrete casussen. Ook dat is een gemiste kans. De praktijk is immers gebaat bij elk stukje duidelijkheid. Inderdaad, een discussie aan de hand van een concrete casus is ingewikkeld. Maar het biedt ook een kans om in ieder geval te proberen duidelijkheid te krijgen.

Hoge Raad

Het lijkt erop dat de Hoge Raad duidelijkheid moet gaan creëren. Duidelijkheid die de politiek en polder niet kunnen geven. Wat is er aan de hand? Het gerechtshof Amsterdam heeft zogenaamde ‘prejudiciële vragen‘ gesteld aan de Hoge Raad in de hoger beroepsprocedure over de Uber chauffeurs. De vragen gaan over onderwerpen die ook voor andere zzp’ers, dus ook de zorg, van belang zijn. De antwoorden hierop worden vooralsnog in de zomer verwacht.

De drie vragen van het gerechtshof gaan over de relatie tussen de opdracht en de persoon van de zzp’er. Wat wil het gerechtshof weten?

• Kan een arbeidsovereenkomst worden aangemerkt als een overeenkomst van opdracht als degene die het werk doet voldoet aan de eisen van het ondernemerschap?
• Moet bij het beoordelen van de eisen van ondernemerschap naar alle relevante ondernemerschapskenmerken worden gekeken?
• Of moet alleen worden gekeken naar de ondernemerskenmerken die rechtstreeks verband houden met de opdracht?

Eindelijk duidelijkheid?

Vindt de Hoge Raad dat het niet op de stoel van de politiek moet gaan zitten? Dan komt er geen duidelijk antwoord. Is de Hoge Raad van mening dat de vragen betrekking hebben op de uitleg van het recht? In dat geval kunnen de antwoorden verstrekkende gevolgen hebben. Dan wordt namelijk een einde gemaakt aan jarenlange onduidelijkheid over de vraag wat prevaleert: de gedwongen arbeidsovereenkomst of de keuzevrijheid om als ondernemer de kost te verdienen.

Welke vraag prevaleert?

Als de kenmerken van de arbeidsovereenkomst de doorslag gaan geven, zal het voor een heleboel zzp’ers niet meer mogelijk zijn als ondernemer te werken. Opdrachtgevers kunnen dan in een heleboel gevallen geen overeenkomst van opdracht meer sluiten. Als de ondernemerscriteria prevaleren, zal dat tot gevolg hebben dat de elementen van een arbeidsovereenkomst minder belangrijk worden. Maar is dat erg? Naar onze mening niet. Wij denken namelijk dat een bewuste keuze voor het ondernemerschap en de gewenste duidelijkheid voldoende mogelijkheden bieden.

Iedere schijnzelfstandige  die ‘onvrijwillig’ als zelfstandig ondernemer werkt, heeft namelijk nog steeds de mogelijkheid om zich te beroepen op het bestaan van een arbeidsovereenkomst. Die claim zal nog steeds worden toegewezen, zoals dat ook nu het geval is.

Daarnaast biedt, voor de échte zelfstandige ondernemers,  een keuze voor de ondernemerskenmerken veel voordelen. Er is namelijk een grijs gebied waarbinnen niet duidelijk is wat wel en wat niet mag. En hoe groot het risico is dat wordt gelopen. Dat grijze gebied wordt een stuk kleiner.

Mogelijkheden voor de Belastingdienst

Voor de Belastingdienst biedt het de mogelijkheid om de controleren op ondernemerskenmerken voordat de opdracht zélf wordt beoordeeld. Ook dit biedt veel voordelen. Het is immers relatief eenvoudig om vast te stellen of iemand ondernemer is of niet. Dat is wel anders dan het vaststellen van het al dan niet bestaan van een arbeidsovereenkomst; hierover kun je eindeloos debatteren.

Er zal nog een aantal zaken geregeld moet worden om te voorkomen dat zzp’ers nodeloos kwetsbaar zijn; denk bijvoorbeeld aan pensioen en arbeidsongeschiktheid. Dat mag echter niet ten koste gaan van het recht om zélf te beslissen hoe je in je levensonderhoud wilt voorzien.

Meer informatie

Heb je nog vragen naar aanleiding van het artikel? Of heb je andere vragen over het zzp-schap in de zorg? Neem dan gratis en vrijblijvend contact op met onze klantenservice.