De zorg wordt duurder, maar dat komt niet door zzp’ers

Bericht geplaatst 11 februari 2022 om 15:53

EenVandaag, het actualiteitenprogramma van de NPO, heeft op donderdag 10 februari 2022 een item uitgezonden over de uitstroom van vaste medewerkers in de zorg en de stijging van zorgkosten. Ook benoemen ze zzp’ers als onderdeel van die stijging, onterecht als je
het ons vraagt. SoloPartners is dan ook van mening dat er een onjuist beeld is geschetst van de zzp’er in de zorg en dat ze voorbij gaan aan ‘het’ probleem.

Klinkt als appels met peren vergelijken

Een instelling heeft aan een medewerker in loondienst meer kosten dan alleen het salaris. Als ze rekening houden met de doorbetaalde vakantiedagen, overige werkgeverslasten over het salaris, kosten van ziekteverzuim, arbeidsongeschiktheid, arbozorg en de overige kosten van de instelling (HRM etc.), is een medewerker in loondienst niet per definitie goedkoper dan een zzp’er.

Een zzp’er ontvangt zijn uurtarief en wellicht een vergoeding voor reiskosten, en dat is het. Geen toeslagen voor overwerk, werk op zon- en feestdagen en onregelmatigheidstoeslag. Als een zzp’er vakantie heeft, kost dat de instelling niets. Hetzelfde geldt wanneer de zzp’er ziek is.

Aangezien EenVandaag het kostenaspect helemaal niet heeft uitgezocht, is de conclusie ‘een zzp’er is bijna tweemaal zo duur als een zorgmedewerker’ dan ook ronduit onjuist. We nodigen ze dan ook graag uit om ons artikel te lezen waarin de kostenaspecten wel mee zijn meegenomen. Dat een zzp’er meer verdient dan dat een zorgprofessional in loondienst doet, betekent dus niet automatisch dat een zzp’er voor een zorginstelling ook duurder is. Kortom, EenVandaag vergelijkt appels met peren en bedrijft in feite slechte journalistiek.

Groeiend tekort niet enkel door vergrijzing

Dat er een tekort aan zorgprofessionals is, is een feit. In het programma leggen ze dit probleem voornamelijk bij de vergrijzing neer. Echter denken wij dat de uitstroom aan zorgprofessionals mede de oorzaak is van het groeiende tekort in de zorg. 

Uitstroom door 1: Niet voldoende vrijheid in loondienst

Wij hebben in 2019 een onderzoek gedaan en weten dat veel zorgprofessionals gekozen hebben voor het zzp’er zijn in de zorg vanwege o.a. de vrijheid als ondernemer. In het item van NPO halen ze aan dat de werkdruk erg hoog is bij de zorgprofessionals in loondienst. Het schijnt zelfs zo ver te zijn dat ze kunnen stellen dat de vaste krachten de diensten in moeten vullen die externe krachten niet invullen.

Daarnaast hebben wij in hetzelfde onderzoek gevraagd of de zzp’er in loondienst zouden gaan als zelfstandig ondernemen niet meer mogelijk was. Hieruit heeft 66,5% aangegeven uit te stromen dan dat zij terug moeten komen in een omgeving waarin zij niet gewaardeerd worden en geen vrijheid ervaren.

Uitstroom door 2: Te weinig zeggenschap

Dat het Franciscus Gasthuis probeert het tij te keren en de werkplek aantrekkelijker maakt voor medewerkers vinden wij een mooie ontwikkeling. Zij geven aan meer zeggenschap te creëren voor de medewerkers. De zeggenschap kwam voor de zzp’ers ook veelal als reden uit het onderzoek als factor om voor zichzelf te beginnen.

Zzp’ers zullen niet verdwijnen

Ook Stella Salden van vakbond NU’91 geeft er blijk van het niet te hebben begrepen. Krampachtig vasthouden aan loondienst en hogere salarissen voor medewerkers in loondienst is niet de oplossing. Zolang werkgevers in de zorg de hiervoor weergegeven problemen niet oplossen, zal de uitstroom van loondienst naar zzp door blijven gaan.

Zzp’ers zullen niet verdwijnen. Teveel werknemers, niet alleen in de zorg, voelen zich steeds minder thuis in loondienstverbanden waarin elke flexibiliteit ontbreekt en er geen regie genomen kan worden over de eigen werkzaamheden. Dat probleem is veel urgenter dan salaris. Bovendien, als de lonen stijgen, worden zzp’ers alleen maar interessanter want in verhouding goedkoper, totdat ook zij hun tarieven aanpassen aan de gestegen lonen.

SoloPartners gunt uiteraard iedereen een goed salaris, zeker ook de zorgmedewerkers in loondienst, maar dat is niet de oorzaak en dus ook niet de oplossing voor de enorme bemiddelingskosten in de zorg.

Verdienen zzp’ers meer?

En toch kan het zo zijn dat het lijkt voor een iemand in loondienst die hetzelfde werk doet dat zij meer overhouden. Toch hoeft dat niet altijd zo te zijn. In veel zorgberoepen is het uurtarief dat een zzp’er kan vragen helemaal niet zo hoog. Als er dan netto meer wordt verdient, wordt dat verschil vaak veroorzaakt door het niet hebben van een arbeidsongeschiktheidsverzekering en het niet
opbouwen van pensioen. Treft een zzp’er daar wel voorzieningen voor dan is het verschil tussen loondienst en zzp-schap nagenoeg nihil

Marktwerking geldt andersom ook

Ze geven in het item aan dat door de marktwerking de zzp’er meer eisen kan stellen, maar hoe zit het dan met degenen in loondienst? Die zijn toch net zo belangrijk? Ieder mens wil toch met een lach naar zijn of haar werk? Of je nou werkt binnen een loondienstverband of als zzp’er, wat houdt je tegen om te onderhandelen en grenzen te stellen?

Instellingen zijn zelf verantwoordelijk voor de hoge kosten

Wij toonden eerder al aan dat een zzp’er niet duurder is dan een medewerker in loondienst. Instellingen kiezen er echter vaak voor om zzp’ers alleen maar in te huren via bemiddelaars en dat dan ook nog eens op exclusieve basis. Die bemiddelaars nemen de instellingen veel werk uit handen. Als ze ervoor zouden kiezen om rechtstreeks zzp’ers in te huren in plaats van zzp’ers te verplichten zich te melden bij een bemiddelaar, kunnen ze mogelijk een heleboel geld besparen.

De instellingen stellen in het item van EenVandaag dat ze niet anders kunnen dan bemiddelaars inschakelen. Op basis van het bovenstaande kan aan die stelling worden getwijfeld. Wat mogelijk wél een rol speelt is dat instellingen bang zijn dat de inhuur van zzp’ers niet strookt met de Wet DBA zodat bemiddelaars worden gebruikt om de risico’s op dat vlak te verkleinen. Dan wordt het hoog tijd dat ook de werkgevers in de zorg, net als SoloPartners en Vereniging Zelfstandigen Nederland (VZN), een duidelijk signaal gaan afgeven aan Den Haag. Het is de hoogste tijd voor een duidelijke (rechts)positie van zzp’ers. Diezelfde overheid die jaarlijks blijkbaar 3 miljard teveel betaalt aan de zorg in Nederland, heeft zelf de mogelijkheid om 3 miljard te besparen. Simpelweg door het mogelijk te maken om zzp’ers rechtstreeks in te zetten zonder risico op discussie achteraf.

De focus in het nieuwsitem op geld dat weg zou stromen, weg van de zorg, is naar ons idee jammer. De ontwikkelingen in de zorg en de tekorten aan zorgprofessionals zouden de aandacht moeten verkrijgen. Zo kunnen we meer druk leggen bij de beleidsmakers om te gaan denken in oplossingen in plaats van problemen. Als jij zorgbehoevend bent wil je toch ook de zorg kunnen ontvangen die jij nodig hebt?