Nieuwe Governancecode Zorg

Bericht geplaatst 1 februari 2022 om 11:28

Sinds 1 januari 2022 is de nieuwe Governancecode Zorg van kracht. Deze vervangt de Governancecode van 2017. De Governancecode (hierna: de code) bevat met name regelgeving rondom het besturen van zorgorganisaties. Zzp’ers moeten zich echter wel houden aan een aantal principes van de code zoals we in we eerder in een artikel schreven. In dit artikel gaan we wat verder in op deze principes.

De principes van de code

De code bestaat uit zeven principes. Zoals eerder aangegeven zijn slechts een aantal principes van toepassing op zzp’ers, de overige zijn volledig gericht op het besturen van zorgorganisaties. Het gaat vooral om de eerste twee principes van de code: ‘goede zorg’ en ‘waarden en normen’. Daarnaast is in de nieuwe code bepaald dat er aandacht moet zijn voor jouw medezeggenschap, onderdeel van het derde principe ‘invloed belanghebbenden’.

Goede zorg

Als zorgaanbieder (dus ook als zzp’er) ben je verantwoordelijk voor het verlenen van zorg die van goede kwaliteit is. Goede zorg is zorg die verleend wordt volgens de geldende professionele standaarden. Bovendien voldoet goede zorg aan alle actuele kwaliteits- en veiligheidseisen en past deze binnen de financiële mogelijkheden.

Goede zorg betekent volgens de code ook dat deze volledig is afgestemd op de cliënt en indien nodig afgestemd met andere bij de zorg betrokken partijen. Als zorgaanbieder verdiep je je in de behoeften, wensen, ervaringen en belangen van de cliënt. Je kiest ervoor ruimte en tijd te nemen om jouw zorg optimaal te laten aansluiten bij datgene waar de cliënt daadwerkelijk behoefte aan heeft. We gaven in een eerder artikel over passende zorg aan dat dit een werkwijze is die zzp’ers als vanzelfsprekend hanteren.

De code schrijft voor dat zorg wordt verleend nadat partijen met elkaar een mondelinge of schriftelijke overeenkomst hebben gesloten. Wij adviseren je om afspraken schriftelijk in een overeenkomst vast te leggen zodat er geen misverstanden achteraf ontstaan. Eveneens schrijft de code voor dat zorgafspraken schriftelijk moeten worden vastgelegd in een cliëntendossier (of zorgplan).

Het laatste onderdeel van goede zorg gaat over de professionele ruimte en verantwoordelijkheid die zorgorganisaties moeten geven aan hun zorgverleners. Deze zijn in de nieuwe code duidelijker en specifieker gemaakt. Zzp’ers in de zorg mogen op grond van deze code verwachten dat opdrachtgevers vertrouwen hebben in hun professionele handelen en oordelen. Opdrachtgevers erkennen en waarderen daarmee de deskundigheid van zorgverleners om verantwoord invulling te geven aan goede zorg.

Waarden en normen

Zorgaanbieders vervullen een maatschappelijke rol in onze samenleving. Het is belangrijk om deze rol met passende waarden en normen uit te voeren.

Om hiernaar te handelen geeft de code aan dat er sprake moet zijn van een open (veilige) en lerende cultuur. Dat er ruimte moet zijn voor inspraak, samenspraak en tegenspraak. Betrokken zorgverleners moeten elkaar altijd durven aanspreken en eerlijk met elkaar durven toetsen of er (nog) wordt gehandeld volgens de waarden en normen. Twijfels moeten ze kunnen uiten en zaken die niet helemaal goed zijn gegaan, moeten ze kunnen bespreken. Op die manier behouden en verbeteren ze de kwaliteit van zorg. Een open cultuur zorgt voor een veilige omgeving waar iedereen van elkaar leert.

De code noemt algemene waarden enerzijds. Je kunt dan denken aan onder andere integriteit, betrouwbaarheid, zorgvuldigheid en aanspreekbaarheid. Maar ook aan doelgerichtheid en doelmatigheid: met de beschikbare financiële middelen de best mogelijke en uitsluitend noodzakelijke zorg bieden.

Anderzijds worden waarden genoemd die specifiek bij jou als zorgaanbieder horen. Waarden die jij consequent uitdraagt en die jouw zorgverlening uniek maken. Bijvoorbeeld de waarden betrokkenheid en dienstbaarheid die jij inzet om het persoonlijke contact met de cliënt centraal te zetten. In het artikel over passende zorg vind je een link naar de Waardenkaart Zorg. Deze geeft inzicht in waarden die cliënten belangrijk vinden bij het ontvangen van zorg. Wellicht een hulpmiddel om te bepalen welke waarden het best bij jou passen.

Tot slot vraagt de code ook aandacht voor publieke waarden als rechtmatigheid, rechtvaardigheid en rechtszekerheid.

Invloed belanghebbenden (medezeggenschap)

Het derde principe gaat over de invloed van bij de zorg betrokken personen. Zorgaanbieders moeten in- en externe medezeggenschap organiseren. Zorgorganisaties hebben bijvoorbeeld een cliëntenraad (externe medezeggenschap) en een ondernemingsraad (interne medezeggenschap).

Ook zzp’ers moeten nadenken over de organisatie van (een vorm van) medezeggenschap. Dit begint voor aanvang van de zorg: je onderzoekt grondig welke zorgvraag jouw cliënt heeft. Dit doe je door goed te luisteren, door te vragen en jouw zorg vervolgens in te richten naar de behoeften en wensen van de cliënt. Vervolgens overleg je tijdens de zorgverlening met jouw cliënt of aanpassing nodig is.

Het is tevens belangrijk om te bepalen hoe je onderzoekt of jouw cliënt voldoende op zijn gemak is om aan jou terug te koppelen dat hij de zorg graag anders georganiseerd ziet. Soms is het voor cliënten nl. prettig om aan een derde persoon (bijvoorbeeld een beroepsgenoot) of via een (tussentijds) evaluatieformulier een terugkoppeling te geven.

De onafhankelijke klachtenfunctionaris (onderdeel van je lidmaatschap van SoloPartners) is ook een vorm van medezeggenschap. Jouw cliënt heeft hiermee tenslotte direct en zonder kosten toegang tot deze klachtenfunctionaris als er in de zorg iets niet goed gaat.

In de nieuwe code gaat medezeggenschap ook over de medezeggenschap van de zorgprofessional buiten de reguliere zeggenschapsorganen om. Met de komst van de nieuwe code is er naast deelname in bijvoorbeeld een adviesraad ook bepaald dat er aandacht moet zijn voor meer informele invloed. Het gaat dan om invloed die jij moet kunnen uitoefenen op de dagelijkse zorgverlening en beslissingen die dagelijks genomen worden. Vanuit jouw professionele autonomie kun je nu dus aanspraak maken op het hebben van invloed. Op dit punt sluit de governancecode aan op fiscale wetgeving voor zzp’ers die als onderaannemer actief zijn. De Belastingdienst beoordeelt ten slotte een eventuele schijnzelfstandigheid onder andere op de gezagsverhouding. Zzp’ers moeten dus op grond van deze code én op grond van fiscale wetgeving daadwerkelijk zeggenschap hebben over hun zorgverlening en besluitvorming ten aanzien daarvan.

Waarom een (nieuwe) code?

De oorspronkelijke governancecode is in 2017 vastgesteld om een duidelijk kader te creëren voor goed bestuur en toezicht in de zorg. Dit kader zou een positieve bijdrage leveren aan de kwaliteit van de zorg. In november 2020 is op verzoek van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) een onderzoek uitgevoerd naar hoe de code hieraan heeft bijgedragen. Het onderzoek resulteert in een aantal aanbevelingen die zich met name richten op het in lijn brengen met (nieuwe) wetgeving waaronder de Wet toetreding zorgaanbieders (Wtza).

Het onderzoek doet echter ook een aanbeveling die belangrijk is voor zzp’ers: aandacht voor de versterking van inspraak, samenspraak en tegenspraak van zorgprofessionals (en cliënten) buiten de reguliere zeggenschapsorganen om. Het derde principe van de nieuwe code geeft hier invulling aan.

Het evaluatierapport van dit onderzoek is gebruikt om de code uit 2017 te actualiseren. Op 1 januari 2022 is de nieuwe, geactualiseerde Governancecode 2022 ingegaan.

---